07 sep ‘We hebben meer publiek van buiten Zeeland nodig op Film by the Sea’
Toen Leo Hannewijk in 1999 het Vlissingse film- en literatuurfestival Film by the Sea oprichtte, nodigde hij meteen de regisseur van zijn lievelingsfilm Una giornata particolare uit. Nu, na twintig jaar filmgrootheden naar Zeeland lokken, zwaait hij af met de hoofdrolspeelster van die film: Sophia Loren.
In een van de eerste aflevering van film- en literatuurfestival Film by the Sea was Morgan Freeman te gast, de grote maar door #MeToo in ongenade gevallen acteur. Hij was naar Vlissingen afgereisd om de Grand Acting Award in ontvangst te nemen en zijn nieuwe film Nurse Betty in te leiden; directeur Leo Hannewijk had erg zijn best gedaan hem zover te krijgen.
Vervelend was alleen dat in Vlissingen niet veel mensen Morgan Freeman kenden – er waren voor Nurse Betty maar iets van tien kaartjes gereserveerd. Hannewijk: ‘Ik schaamde me kapot. Ten einde raad ben ik de kroeg binnengestapt en heb tegen iedereen gezegd: jullie krijgen allemaal gratis bier. Maar je moet één ding doen: als er zo dadelijk een donkere, statige man binnenkomt met grijs haar, dan moeten jullie heel hard gaan klappen. Dat gebeurde, Freeman kreeg een staande ovatie.’
Fikse groei van festivalbezoekers
Zondagavond 9 september verwelkomt Film by the Sea opnieuw een beroemde internationale acteur: dit jaar krijgt Sophia Loren de Grand Acting Award, een prijs die elk jaar wordt uitgereikt aan filmmakers en acteurs die een bijzondere bijdrage hebben geleverd aan de filmindustrie. Hannewijk zal dit keer geen gratis biertjes hoeven uitdelen want het aantal festivalbezoekers is onder zijn leiding flink gegroeid, van 5 duizend in 1999 naar 45 duizend nu, en die weten allemaal wel wie Sophia Loren is. Pikant detail: tijdens een lezing die dag zal NRC-journalist Joyce Roodnat uitleggen waarom niet Domenico Starnone maar Sophia Loren schuilgaat achter het pseudoniem Elena Ferrante.
Vrijdag begint de 20ste editie van het jaarlijkse festival dat Leo Hannewijk samen met bioscoopexploitant Ad Weststrate in 1999 heeft opgericht en waarvan hij al die tijd directeur was. Was, want na deze editie stopt hij ermee. Hij vindt het tijd voor vernieuwing en verjonging; het publiek is overwegend 50 plus. ‘En zelf ben ik 62, er moet nieuw bloed in; ik twitter bijvoorbeeld niet.’
Maar ook is hij het ‘sleuren en trekken’ een beetje beu. ‘Het is een hele hiërarchie hoor, die filmwereld, elke acht uur begint ergens op de wereld een filmfestival. Al die festivals vissen in dezelfde vijver en dus is het lobbyen en duwen om te zorgen dat de distributeurs en sales agents jou de goede films gunnen. Kennen ze je, hoeveel journalisten komen er, hoeveel bezoekers; over dat soort dingen gaat het.’
Jong publiek nog wat schaars
Probleem blijft dat Film by the Sea volgens Hannewijk door de landelijke pers vooral wordt gezien als regionaal festival. ‘Vlissingen telt 45 duizend inwoners, heel Zeeland 380 duizend. Daarvan zijn er veel gepensioneerd, jongeren trekken weg. We hebben publiek van buiten de regio nodig. Die komen gelukkig steeds meer, zo’n 20% van de bezoekers, mensen vinden het charmant hier een oester te eten en een hotelletje te pakken; maar het is hard werken.’
Acht jaar geleden stopte energieleverancier Delta met de sponsoring, ook heeft de gemeente Vlissingen de jaarlijkse subsidie met tachtig procent verminderd. Het grootste deel van het budget, rond de 7,5 ton, komt nu van de provincie Zeeland. Om kosten te besparen is een deel van de organisatie sinds enkele jaren ondergebracht bij bioscoop CineCity.
Festival voor boekverfilming bestond nog niet
Hannewijk, een echte Zeeuw (‘alleen kan ik niet tegen oesters, daar word ik doodziek van’), kijkt desondanks trots terug. Hij heeft er een mooi festival van gemaakt, met een heel eigen karakter. Een kwart van alle in Vlissingen vertoonde films zijn boekverfilmingen, die in competitie gaan en waaruit elk jaar een winnaar wordt gekozen door een jury die sinds vijf jaar onder leiding staat van Adriaan van Dis. Hannewijk: ‘Ongeveer 25 procent van alle films wereldwijd zijn boekverfilmingen en ik vond het merkwaardig dat er nog geen festival bestond waar de boekverfilming als uitgangspunt werd genomen.’
De mooiste boekverfilming aller tijden vindt Hannewijk Il gattopardo van Visconti, de verfilming van het boek van Giuseppe Tomasi di Lampedusa. Over het algemeen zijn boekverfilmingen geslaagd wanneer het boek niet één op één is gevolgd, zegt hij: ‘Dat gaat meestal mis, een film moet in volledig artistieke vrijheid zijn gemaakt.’
Zou hij zijn gebleven, dan had hij een koerswijziging overwogen. ‘Er zijn mensen die zeggen: het gaat niet om boek of film, het gaat om het verhaal. Hoe vertel je een verhaal, welke technieken gebruik je daarvoor? Dat kan ook met bijvoorbeeld virtual reality.’ Story by the Sea? ‘Zoiets. Maar dat is iets voor mijn opvolger.’
‘Una giornata particolare is mijn favoriete film’
De komst van Loren maakt de cirkel rond want de eerste grote internationale gast die naar Vlissingen kwam, twintig jaar geleden, was Ettore Scola, regisseur van Una giornata particolare waarin Loren de hoofdrol speelt en die ook dit jaar wordt vertoond. ‘Ik bewonder hem zeer, Una giornata particolare is mijn favoriete film. Het was zo fantastisch die man hier te ontvangen, ik heb de hele middag aan de boulevard met hem zitten praten.’
Een andere gedenkwaardige gast was Claudia Cardinale, die twee jaar geleden naar Vlissingen kwam. Hannewijk is er zeven jaar mee bezig geweest. Agenten bellen, mails sturen, het contact warm houden. Bij Loren was het een kwestie van stug volhouden, bij Cardinale van creatief zijn. ‘Op een gegeven moment ging het over de vraag hoe ze van Parijs, waar ze een appartement heeft, naar Vlissingen moest komen. Ze wilde eersteklas vliegen maar je kán helemaal niet eersteklas vliegen van Parijs naar Vlissingen. Toen heb ik iets bedacht. Cardinale rookt aan één stuk door. Dus ik zei: luister, met in- en uitchecken op die vliegvelden ben je veel meer tijd kwijt dan wanneer je met de Thalys komt, bovendien is die Thalys al na anderhalf uur in Antwerpen, en dan kun je weer roken. Toen kwam ze. Het was heel leuk, ze ging hier ’s avonds tijdens het eten ook steeds naar buiten om te roken en sprak dan allerlei voorbijgangers aan, die haar niet herkenden en zich alleen maar afvroegen wie toch dat gekke mens was dat in het Italiaans tegen ze aan begon te kletsen. Prachtige avond.’
[de Volkskrant o5/09/2018 Wilma de Rek]