Regisseur Erik de Bruyn licht ‘Grenslanders’ toe

Een paar jaar geleden bezocht ik, omwille van research voor een speelfilmproject, mijn geboortestreek Zeeuws Vlaanderen: Langs het kanaal van Terneuzen naar Gent, via de desolate industriedorpen Sluiskil, Sas van Gent en net over de grens Zelzate. Koolzaadvelden, uitgestrekte kale akkers, overslagterreinen en petrochemische industrie wisselen zich in straf tempo af, met in het noorden naast de diepe Westerscheldetunnel het verpauperde Terneuzen, in het zuiden de havens van Gent, in het oosten het eindeloze Verdronken Land van Saeftinghe en het klassieke smokkelgebied bij de monding naar Antwerpen, de kerncentrale en de enorme havengebieden en in het westen de grens tussen Cadzand en Knokke: Het Zwin met haar weidse duinengebied. Wat me tijdens die tochten opviel was het bijna filmische karakter. Zowel aan de Nederlandse als aan de Vlaamse zijde waren van vele woningen de luiken dicht of driekwart gesloten. Sommige industrie, zoals de cokes bij Sluiskil was inmiddels gesloten. Akkerland lag braak omdat het ooit een andere bestemming had gekregen en de planologisch logica was ook niet te volgen. Soms moet een idee of plan rijpen, dat gebeurde dit keer blijkbaar als vanzelf want toen ik in het voorjaar de streek weer bezocht kreeg dat idee gestalte: Deze streek was uitermate geschikt om een mysterie-thriller serie in te situeren.

Zo’n serie zou dan wel intrinsiek, dus vanuit het idee, moeten kunnen leiden tot werkelijke samenwerking. Tussen Vlaanderen en Nederland. Dat kan juist, zo dacht, ik als het drama zich afspeelt in een bijzondere grensstreek als genoemde, waardoor het aannemelijk wordt dat Vlaamse en Nederlandse karakters met elkaar te maken krijgen. En om tot werkelijke coproductie te komen zo dacht ik, moet ik al direct aan de basis contact zoeken met een Vlaamse mede-ontwikkelaar van dit prille idee. Dat werd Rik d’Hiet. De AVRO steunde onze ontwikkeling en met Nederlandse Mediafondssteun hebben we gezamenlijk de treatments kunnen schrijven. Zo is dus onze samenwerking vanaf de basis al over onze twee landen verdeeld. Waar ik erg blij me ben, met name omdat Rik een enorm scenariotalent blijkt waar te maken. Ook werken inmiddels een Nederlandse en Vlaamse producent samen: Gijs van der Westerlaken (Column Film) en Eyeworks België.

In het verhaal gaat een Nederlandse rechercheur samenwerken met een Vlaamse politiepsycholoog. En omdat het verhaal zich in de grensstreek afspeelt, wordt de keus voor acteurs uit de twee landen een organische keuze. Wat ons voor ogen staat is een spannende thrillerserie met een zweem van mysterie,

waarbij ook het ‘grensland’ een belangrijke rol speelt. Zoals in Wilde Mossels de streek als het ware belangrijk werd in de vertelling, iets vergelijkbaars wil ik in Grensland ook vormgeven.

​

Voor ogen staat mij een cinematografische serie, waarin het visuele opvallend is en bijdraagt aan de kracht van het geheel. Wat we willen maken is een zeer sfeervolle serie, psychologisch drama zijn, met ruimte voor ook de ontwikkeling van de personages. Het verhaal kan tegelijk een stuwend voortgaande lijn hebben en tegelijk kunnen er onverwachte plot-twists zijn. Steeds duidelijker tekenen de contouren voor mij zich af van een serie die er goed uitziet, waarin filmisch krachtige locaties zitten, bijzondere plaatsen die de streek kenmerken en ook hun bijdrage leveren aan de visualiteit van de serie. Het uitgestrekte Verdronken Land van Saeftinghe, de kerncentrale daar vlakbij, de oude smokkelwegen en het verlaten dorp Doel, het haventje van Walsoorden, waar de enorme containerschepen vlak langs schuiven, de grensovergang bij het Zwin, het industriele land langs het kanaal Terneuzen- Gent.

De Zeeuws Vlaamse grensstreek heeft evenzeer een dorps als een stads karakter. De helverlichte expresweg van Antwerpen naar Gent kan net zo goed een rol spelen als de meeuwen in de weidse slufter van het Zwin. De specificiteit van bepaalde plaatsen en locaties krijgt in Grensland vorm in de combinatie met bijzondere karakters. Ik denk daarom aan een gestileerde decoupage, met narratief gekozen kaders en – mise en scenes. Ik zie bij sommige scenes voor me dat de mensen als ‘figures in a landscape’ te zien zijn, bijna ronddolend. De mens in zijn alleenzaamheid, in grotere totalen getoond. Antonioni’s ‘Il Deserto Rosso’ is dan weer inspirerend.

De nevelen, vaak in de streek aanwezig in vroege ochtenden en koelere avonden, aangedragen door de Schelde, kunnen ook een rol spelen in het vormgeven van sequenties. Ik zie voor me dat we in art direction en styling een specifiek en bepaald kleurenpalet kiezen ( veel diepe kleuren als bordeauxrood, cognacbruin, mosgroen, beige, zwarten, soms plots doorbroken door fel oranje, geel, hemelsblauw of zelfs violet). Dit betekent dat ik ook bijzondere aandacht wil besteden aan de kleding. In feite zouden de art direction en styling een mix mogen zijn van met name tijdloos design, opdat het niet te duidelijk aan een exacte periode gaat kleven. De onbepaaldheid qua tijd en ook plaats (we hanteren gefingeerde plaatsnamen) kan helpen het meer mysterieuze en ook universelere verhaalelementen als racisme, erfopvolging, liefde, machtswellust juist naar voren te laten komen.

Tijdens de research werd ik getroffen door de schilderijen van Michael Borremans. En dan was dat niet alleen de bijna barokke schildertechniek die hij toepast, maar eerder de verstilde, soms wat dreigende, mysterieuze sfeer met een zweem van suspense en surrealisme. Dat heeft niet alleen te maken met de vreemde elementen die hij toevoegt, maar ook met kleurgebruik, oneigenlijke schaduwen en de achtergronden. Het geeft me inspiratie voor het denken over de stijl van Grensland

We hebben voor deze serie met Column, Eyeworks, de AvroTros en de Vrt, gewerkt naar een budget waarbij we tien dagen per aflevering kunnen draaien. Onze ambitie is met deze serie zoveel mogelijk een ‘Skandinavisch niveau te bereiken. Opdat Grenslanders ook internationaal mee kan doen.

Erik de Bruyn